Karar No:53/1990
Seçim ve Halkoylaması Yasası Madde No:SHY. Md. 68, 69, 70, 71 ve 71A
Karar Konusu: BAĞIMSIZ CUMHURBAŞKANI ADAYININ DEVLET RADYO VE TELEVİZYONUNDAN VERİLEN PROPAGANDA SÜRESİ İÇİNDE, KONUŞMA METNİNİN, ONUN YERİNE TEMSİLCİSİ VEYA GÖREVLENDİRECEĞİ BAŞKA BİR KİŞİ TARAFINDAN OKUNMASI VE AYRICA BU SÜREDE GÖRÜNTÜSÜNÜN EKRANA GETİRİLMESİ TALEBİ UYGUNDUR.
YÜKSEK SEÇİM KURULU DENETİMİ DIŞINDA ADAY TARAFINDAN HAZIRLATTIRILAN PROPAGANDA NİTELİKLİ BANT YAYIMINA İSE OLANAK YOKTUR.
Karar Özeti:Bağımsız Cumhurbaşkanı adayı Rauf R. Denktaş’ın temsilcisinden alınan 8.4.1990 tarihli yazıda Sayın Denktaş’ın ses tellerinden rahatsız olduğu ve bu nedenle televizyondan konuşma yapmasının imkânsız olduğu belirtilmekte ve ona
1. 1976 Seçim ve Halkoylaması Yasasının 68. maddesinde bahsedilen propaganda konuşmalarında konuşma yerine adayın çalışmalarını veya geçmişte yaptıklarını veya düşündüklerini belgeleyen veya anlatan film gösterilmesi veya resim yayımlanması;
2. Verilen süre içerisinde sadece adayın görüntüsünün ekrana getirilmesi ancak konuşma metninin bir başkasının sesinden verilmesi;
3. Propaganda süresi dışında, televizyonda adayla ilgili reklâm verilmesi;
4. Propaganda konuşmasının aday yerine bir başkası veya temsilcisi tarafından yapılabilmesi
hakkının tanınması istenmektedir.
Bu yazıdan sonra yine aynı temsilciden alınan 9.4.1990 tarihli yazıda da adıgeçenin esas talebinin, 10 dakika konuşma süresini, konuşma yerine kendisini tanıtıcı ve yaptıklarını anlatan bir filmin yayımlanmasına izin verilmesi olduğu belirtilmiştir.
Konu görüşüldü gereği düşünüldü:
1. alternatif dilekçe sahibinin geçmişte yaptığı hizmetleri, düşünceleri ve icraatını belgeleyen film veya filmlerin dilekçe sahibine ayrılan propaganda vakti içerisinde yayımlanmasıdır.
2. alternatif verilen süre içerisinde adayın görüntüsünün ekrana getirilmesi ve konuşma metninin onun yerine temsilcisi veya görevlendireceği başka bir kişi tarafından okunmasıdır. 3.alternatif propaganda için adaya ayrılan bu süre zarfında reklâm veya benzeri propaganda amaçlı filmlerin gösterilmesidir. 4.alternatif ise propaganda konuşmasının aday yerine onun temsilcisi veya onun görevlendireceği birisi tarafından okunmasıdır.
Değiştirilmiş şekliyle 1976 Seçim ve Halkoylaması Yasasının 71A maddesi, Yasanın 68, 69, 70 ve 71. maddelerinde siyasal partilere tanınan propaganda hakkını bağımsız Cumhurbaşkanı adaylarına da sözü edilen maddelerdeki koşullara bağlı olarak tanımaktadır. Bu husus göz önünde tutulduğunda bağımsız aday kendisi bu hakkı kullanabileceği gibi partilerde olduğu gibi onu temsilen başka birisi vasıtası ile kullanma hakkı da vardır. Bu durumda dilekçe sahibi tarafından öne sürülen 2. ve 4. alternatifler uygundur.
3.alternatife gelince, Yasanın 68, 69, 70 ve
71. maddeleri adayların konuşmalarının Yüksek Seçim
Kurulu denetiminde banda alınmasını ve denetlenmesini öngörmektedir. Bu maddelerin içeriği incelendiğinde adaylar tarafından Yüksek Seçim Kurulunun denetimi dışında hazırlattırılan propaganda mahiyetindeki bantların bu süre zarfında kullanılmasına Yasa olanak tanımamaktadır. Bu 1.alternatif için de geçerlidir. Yüksek Seçim Kurulunun denetimi dışında hazırlattırılan belgesel propaganda nitelikli filmlerin ekranda gösterilmesine olanak yoktur. Bu filmlerin hazırlanırken denetlenmediğinin doğruluğu veya doğruluğunun saptanıp saptanmadığının araştırılması olası olmadığı için ekranda Yüksek Seçim Kurulunun onayından geçmiş olarak belgesel filmlerin yayımlanmasının büyük sakıncaları vardır. Esasen bu hususlar Yasanın ilgili maddelerinin lâfzına ve ruhuna da uymamaktadır. Sözü edilen maddelerin mehazını teşkil eden Türkiye Seçim Kanunları da daha önce adaylar tarafından hazırlattırılan bantların propaganda süresinde yayımlanamayacağı hususundadır.
Sonuç olarak 8.4.1990 tarihli dilekçede istenilen alternatiflerden 2. ve 4.’nün oybirliği ile kabulüne, 3.alternatif isteğin oybirliği ile reddine ve 1.alternatif isteğin oyçokluğu ile reddine karar verildi.